PPCC - PMS - CLB

Psycho-Pedagogisch Consultatie-Cabinet Foto: Jean Mil

Wie herinnert zich niet dat hij of zij wat oefeningetjes mocht doen? Lettertjes oplezen van een muuraffiche? Een blad met inktvlekken bestuderen en er een olifant op een boerenkar in Westende in ontdekken of een yscoman in de zoo? Je lacht? Maar die psychologen kon je in feite alles wijs maken, en zij deden dat blijkbaar ook met hun opdrachtgevers en de ouders van de onderzochte jongens en meisjes. Dat spel met die houten blokjes of die gesprekjes met de psychologe, waren eigenlijk minder onschuldig dan ze leken.

Als wetenschapsjournalist besefte ik al lang dat hun summier rapport over mij niet juist kon zijn. Zeg nu zelf: het studieadvies besloeg vijftien zinnetjes op één A4-blaadje en ik mocht volgens de auteur vooral niet kiezen voor een opleiding in de metaalsector maar moest opteren voor houtbewerking. En ja, etalagist worden was ook niet zo mis, omdat ik goed kon tekenen en oog had voor details. Ik werd - dat kan ik nu nog altijd letterlijk citeren - omschreven als een 'niet zo bijster verstandige, zwakbegaafde jongen zonder creativiteit of ideeën, die een meeloper was en geen eigen initiatief zou nemen'...

Als je dat later - omdat ik dat voor mijn legerdienst ter inzage kreeg toegestuurd - leest, dan ben je zeker verrast, en zelfs verbijsterd. "Hoe is het mogelijk dat ze zoiets grofs zelfs maar dierven te schrijven?" denk je dan. En je tobt over hoe het mogelijk was dat deze psychologe(n) zo weinig in jou als tiener konden zien, terwijl al je leerkrachten en zelfs de studenten/opvoeders uit dezelfde tijd zo vol vertrouwen waren over jou en goed beseften dat die interesses voor actualiteit, voor tekenen, voor kranten, voor films maken en fotograferen... zo bezield en zelfs bezielend waren? Terwijl de gehaaste PMS-lui zo een onzin uit hun schrijfmachine rafffelden in de veronderstelling dat zij dat met al hun studies, kennis en wijsheid... wel goed wisten te formuleren.

Feit is dat deze PMS-verslagen bijna altijd zo waardeloos waren, zo onbeschaamd aanmatigend. In tegenstelling met de dokters, de paramedici en de begeleidende leerkrachten en opvoeders die jou als leerling en patiënt kenden en met harde feiten werkten, waren er die PMS-lui die op hun gemak een vernietigend 'oordeel' uit de mouw van hun witte jas schudden.

Tot op heden zou ik deze PMS-lui wat graag confronteren met de schamelheid van hun beweringen, die louter steunden op hun titels en geloofwaardig waren door het collectieve geloof in hun onzin. Zij wisten zeker wat zij deden. Er bestaat zelfs geen enkel excuus voor. Het was bedrog en makkelijk geldgewin. De onzin die PMS-psychologen en hun academisch geschoolde broeders en zusters in crime produceerden, was doelbewust gewauwel en bladvulling. Waarom deden zij dat? Simpel: voor het makkelijke geldgewin, en omdat zij maar al te goed wisten dat niemand hen destijds met feiten en tegenmaatregelen (zoals andere en betere testen en beoordelingen) kon tegenspreken.

Kortom, dat geneuzel van die PMS-centra, ook dat in De Haan, was in twee woorden: "doelbewust machtsmisbruik".

Deze psychologen en andere 'deskundigen' waren verstandig genoeg om de beperktheid van hun testenapparaat te kennen, maar zij verwaarloosden elke communicatie en gaven doelbewust geen enkele uitleg over die beperkte betekenis van testuitslagen en de prietpraat waarmee ze hun A4-blaadjes vulden.

Als vijftienjarige en later - net voor mijn legerdienst - als twintigjarige besefte ik al drommels goed dat ik iemand was met meer capaciteiten dan die psychologen hadden 'ontdekt'. Mag het hier een ode zijn aan de dokters, paramedici, leerkrachten en beleiders van destijds, dat zij mij dan toch beter leerden kennen en waarderen dan deze hooggeleerde dames en heren van het 'Psycho-Labo'? Laat het gerust een ode zijn op deze plek, maar door mijn bijna jaarlijkse bezoeken, gesprekken en (wederzijdse) ervaringen in die 32 jaar sinds 1974, weten zij dat al lang en hoeft dat hier geen betoog.

Spreekt er woede uit deze reactie? Zeker, enigzins, want ik blijf het van een absolute schaamteloosheid vinden wat die PMS-lui in hun zelfbekrachtigde waanwijsheid dierven te schrijven en te beweren over mij, en over die grote stroom jongens en meisjes die hun slachtoffers werden.

Ik ontsprong de dans. Ik luisterde toen naar geen enkel oordeel of PMS-advies. Ik wist beter. Ik effende mijn eigen weg. Al jong belandde ik in de pers en werd ik de journalist die ik ben... Maar wat met ouders en kinderen die wel belang hechtten aan die vroegere PMS-adviezen? Wat met de mensen die nu nog soms gebukt gaan onder die verpletterende woorden op een schijnbaar onschuldig A4-tje? Wat met mensen die deze studieadviezen opvolgden?

Volg de pijl voor het CLB

Feiten zijn feiten. Ik schreef dit hier niet met tendentieuze bedoelingen. Maar het advies dat het PMS destijds in 1973 - '74 over mij schreef, was zo belachelijk en is zozeer achterhaald en door mijn levensloop gecontesteerd, dat ik wel zeer goed geplaatst ben om hier te beklemtonen dat het PMS in De Haan destijds even onzorgvuldig én onbezonnen was als de meeste PMS-centra in die tijd. Uiteraard heelt dat niet alle wonden; zeker niet bij mensen die gebukt gingen onder de soms wel erg negatieve rapporten. Het is een schrale troost dat deze beoordelingen zo slecht waren omdat het academisch geschoold personeel van een PMS-centrum als dat in De Haan destijds zo onethisch was en met een bijna misdadig misprijzen tewerk ging.

Beroepshalve maakte ik vaak al gebruik van contacten met deskundigen en ingewijden om aan de weet te komen of die PMS-centra nu echt zo slecht waren. En zij bevestigden wat ik door die totaal foute beoordelingen al wist: inderdaad, die PMS-centra en zeker ook dat in De Haan... waren door- en doorslecht.

Mijn indruk is dat die PMS-verslagen wellicht zelden een grote invloed hadden en niet altijd van doorslaggevend belang waren bij de verdere studie-, school- of beroepskeuzes.